De helm, verplicht?

In België is het niet verplicht om een helm te dragen. Pro Velo steunt de vrijheid van eenieder om al dan niet een helm te dragen, maar beveelt jonge kinderen, sporters en senioren toch sterk aan om een helm te dragen.

Helmdracht, voer voor discussie?

Zodra het onderwerp helmen wordt aangesneden, zijn discussies onvermijdelijk. Laten we een debat voeren… maar welk debat?

Voor we aan een langdradig betoog beginnen, is het belangrijk te verduidelijken waar we het eigenlijk over hebben. Namelijk dat “het nut van een helm” en “de verplichting om een helm te dragen” – hoewel ze nauw met elkaar verbonden zijn – twee debatten zijn die niet met elkaar verward moeten worden.

Het heeft geen zin te twijfelen aan de doeltreffendheid van helmen, die het risico op ernstig hoofdletsel met bijna 70% verminderen*.

*Merk echter op dat een helm geen bescherming biedt bij een harde botsing. De gemiddelde weerstand van een moderne gehomologeerde helm (norm EG 1078) laat een schok van maximaal 23 km/u. toe. Bij hogere snelheden, helm of geen helm, is er geen groot verschil meer.

Verplicht een helm dragen, ben je dan veiliger?

Laten we eerst eens kijken naar een van de eerste veronderstellingen die gemaakt worden: dat de helmdracht verplicht moet zijn omdat fietsen gevaarlijk is. De media en de autolobby zijn gedeeltelijk verantwoordelijk voor dit enigszins panische discours en spelen een belangrijke rol in de perceptie van gevaar. Maar wat als we meer dan één variabele in de vergelijking zouden werpen om de discussie wat objectiever te maken?

• NEE, fietsen is niet gevaarlijk. De gezondheidsvoordelen en het positieve effect dat eruit voortvloeit wegen op tegen de mogelijke risico’s die eraan verbonden zijn.
• JA, helmen zijn helpen om het risico op een ernstig hoofdletsel te verminderen als je valt.
• MAAR de kans om bij een botsing een hoofdwond op te lopen is slechts 17% voor fietsers, 26% voor voetgangers.
• DUS, als we de huidige logica volgen, zouden voetgangers en automobilisten niet ook een helm moeten dragen?

Het spreekt vanzelf dat fietshelmen geen ongelukken voorkomen, ze zijn zelfs het gevolg ervan. Anderzijds kunnen de oorzaken worden aangepakt door de wegeninfrastructuur te verbeteren en meer fietsers aan te trekken, wat tot betere veiligheidsomstandigheden zou leiden, zoals Denemarken aantoont. Het is namelijk bewezen dat de veiligheidsomstandigheden voor fietsers verbeteren naarmate het aantal fietsers toeneemt.

Conclusie: er is nooit een oorzakelijk verband aangetoond tussen het dragen van een helm en minder ongevallen.

Zoals verschillende studies in Australië en Nieuw-Zeeland hebben aangetoond, leidt de promotie of de verplichting van helmdracht tot de overtuiging dat fietsen gevaarlijk is, wat dan weer mensen ontmoedigt om op de fiets te springen: het aantal fietsers is met 30% gedaald. Deze daling van het aantal fietsers versterkt het gevoel van onveiligheid (visie van “kritieke massa”).

Hoe kies je een fietshelm?

Een goede helm moet licht zijn en moet goed op je hoofd zijn afgesteld. Voor een optimale bescherming raden we een helm aan die de slapen bedekt.

Zo kies je een degelijke helm:

• Controleer of hij het Europese homologatielabel EN 1078 of 1080 draagt. Opgelet: een helm met enkel het EC-label is niet geschikt;
• Kies bij voorkeur een helm die volgens de In-Mold-techniek werd gemaakt, voor een betere kwaliteit (de schelp van plastic en die van polystyreen worden in dezelfde vorm gemaakt);
• Pas de helm: span de kinband goed aan en beweeg het hoofd. Als de helm beweegt of daarentegen te veel spant, probeer je het best een andere maat. Opgelet: een helm is pas echt doeltreffend als de riemen correct zijn gespannen onder de kin.

Kleine tip: vervang de helm als hij een grote schok kreeg. Want hoewel hij er nog perfect kan uitzien, zal het materiaal dat de schokken moet opvangen minder goed werken.

Hoe kies je een helm?

Wat denkt Pro Velo hierover?

Omdat helmen in België niet verplicht zijn, blijft Pro Velo erbij dat het een persoonlijke keuze moet blijven om wel of niet een helm te dragen. Pro Velo raadt kinderen evenwel sterk aan om er een te dragen, evenals iedereen die gelooft dat het hun veiligheid zal verbeteren.

De vzw twijfelt er niet aan dat een helm – mits correct gedragen – nuttig is bij een valpartij, maar is er geen voorstander van om deze boodschap uit te dragen, want dit gaat vaak gepaard met de notie van verplichting en de neiging om de fietser volledig verantwoordelijk te stellen voor elk gevaar.

We mogen niet vergeten dat veiligheid een aangepaste infrastructuur vereist en meer verdraagzaamheid, respect en aandacht van alle weggebruikers.