Recente enquêtes van de Federale Overheidsdienst Mobiliteit en Vervoer bevestigen dat Belgen steeds vaker de fiets nemen, vooral voor werkgerelateerde verplaatsingen. Deze onderzoeken belichten de meest doeltreffende strategieën om de fiets te promoten, zoals een betere infrastructuur, meer financiële stimulansen zoals de kilometervergoeding en veilige, overdekte fietsstallingen.

De federale minister van Mobiliteit: “Fietsen is goed voor je gezondheid, je portemonnee en het klimaat: de fiets heeft dus alle troeven in handen om een succes te zijn – en daar ben ik uiteraard blij om!  Vooral het feit dat we deze trend zien bij woon-werkverplaatsingen geeft ons hoop, want dit is een segment met een enorm potentieel voor de modal shift naar de meest duurzame vervoersmiddelen.”

Tussen 2022 en 2023 voerde de FOD Mobiliteit drie enquêtes uit over de verplaatsingsgewoonten van de Belgen, waarvan de meest recente resultaten op maandag 15 april werden bekendgemaakt:

• Gebruik van fietsen en steps;
• Woon-werkverplaatsingen in 2022 en 2023;
• De gebruikte vervoerswijzen door de Belgen in 2023.

Een van de meest opvallende bevindingen is dat de drie enquêtes de groeiende populariteit van de fiets bevestigen.

Meer dan één Belg op twee op de fiets

De resultaten tonen aan dat het openbare vervoer en de fiets de twee belangrijkste alternatieven zijn voor de auto. Uit de enquête blijkt dat het openbaar vervoer nog steeds de vervoerswijze bij uitstek is voor het merendeel van de respondenten (67%), terwijl steps en andere micromobiliteitsapparaten heel wat minder populair zijn (7%).

Op het moment van de bevraging van de Belgen beweert meer dan de helft van de volwassenen (57%) de fiets te gebruiken, al zijn er wel duidelijke verschillen tussen de gewesten. In Vlaanderen is de fiets bijzonder populair: 75% van de Vlamingen zegt regelmatig op de fiets te springen, tegenover slechts 31% van de Walen en 37% van de Brusselaars. In Vlaanderen en Brussel wordt de fiets vooral gebruikt voor verplaatsingen zoals woon-werkverkeer, boodschappen of om zich naar een vrijetijdsactiviteit te begeven. In Wallonië is de fiets vandaag vooralsnog ideaal om even te ontspannen.

Een andere indicator die de groeiende populariteit van het stalen ros bevestigt, is dat bijna een derde van de fietsers (30%) van plan is om nog vaker op de fiets te springen. Bovendien blijkt dat 17% van de niet-fietsers ook wil beginnen fietsen. Hoewel een modal shift niet structureel zou zijn, blijkt uit de resultaten dat vooral koning auto zou moeten inboeten.

1 op 3 Belgen gaat met de fiets naar het werk

In België bedraagt de gemiddelde afstand tussen de woonplaats en het werk 21,2 km, maar werknemers kiezen steeds vaker voor de fiets om naar het werk te gaan.

In 2023 ging 32% van de Belgische werknemers met de fiets naar het werk. Sommigen leggen het hele traject met de fiets af, anderen slechts een deel ervan, bijvoorbeeld om de afstand naar het openbaar vervoer te overbruggen. Dit is een verdere stijging ten opzichte van 2019 (het referentiejaar vóór Covid), toen 28,9% van de werknemers met de fiets naar het werk ging.

Het openbaar vervoer, zoals treinen, bussen, trams en metro’s, is terug op het niveau van voor de pandemie en is goed voor 15% tot 19% van de woon-werkverplaatsingen.

De opkomst van de elektrische fiets ten voordele van de modal shift

In de BeMob-enquêtes werd ook gekeken naar de elektrificatie van fietsen en de impact daarvan. Tussen 2022 en 2023 steeg het aantal gebruikers van elektrische fietsen van 24% naar 28%, een trend die vooral buiten stedelijke gebieden werd waargenomen.

De elektrische fiets zit in de lift, want meer dan 10% van de respondenten is van plan om er eentje te kopen in de komende twee jaar, terwijl slechts 4% zijn oog heeft laten vallen op een klassieke fiets, ongeacht de leeftijd van de respondenten. Deze resultaten suggereren dat, hoewel het gebruik van elektrische fietsen vooral is overgenomen door mensen van 54 jaar en ouder, het zich geleidelijk aan meer verspreidt over alle leeftijdsgroepen.

De forse stijging van de elektrische fiets betekent ook dat de fiets vaker wordt gebruikt, vooral op de woon-werktrajecten.

Maar het gebruik van een elektrische fiets heeft evenwel geen invloed op het aantal of de ernst van ongevallen met fietsers.

10% van de Belgen gaat met de fiets naar het station

In het hoofdstuk over de multimodaliteit zijn de meest genoemde manieren om zich naar het station te begeven, de wagen met 42% (als bestuurder of passagier), te voet met 27%, het openbaar vervoer met 20% en de fiets met 10%.

95% van degenen die naar het station fietsen, gebruikt een vrij toegankelijke fietsenstalling, terwijl slechts 5% een fietsenstalling met toegangscontrole gebruikt. De belangrijkste bekommernissen van deze gebruikers zijn het gebrek aan ruimte en veiligheid in deze stallingen.

Daarnaast neemt 7% van de treinreizigers de fiets soms mee op de trein. Ongeveer 1/3 van hen doet dit met een plooifiets en 2/3 met een klassieke fiets. De meest aangehaalde redenen om de fiets mee te nemen op de trein zijn “op vakantie gaan” (43%) en “zich verplaatsen in het kader van vrijetijdsbesteding” en “zich van de woonplaats naar de werkplek begeven” (28%).