Doeltreffend?

Lucht inademen en alles wat erbij hoort (zwaveldioxide, kooldioxide, dieseldeeltjes) is het credo van de dagelijkse fietser… of liever zijn werkelijkheid. Om dit tegen te gaan en het risico op ademhalings- of hartziekten te verminderen, kiezen sommige fietsers ervoor een fijnstofmasker te dragen.

Deze maskers zijn gemaakt van actieve koolstof of elektrostatische filters (die doeltreffender zijn) en beschermen tegen bepaalde allergenen, verontreinigende stoffen en veel onaangename geuren. Het is al aangetoond dat een eenvoudig doek voor het gezicht er al voor zorgt dat je tot 20% minder stofdeeltjes tot drie micron in doorsnee zou inademen.

Maar “we moeten ons geen illusies maken, hun werking is vrij relatief”, vertelde Isabelle Lesens, de toenmalige verantwoordelijke voor de conferentie van Velo-city, in 2003. Geen enkele studie die deze naam waardig is, heeft tot nu toe de doeltreffendheid van deze maskers tegen fijne en ultrafijne deeltjes, het nummer één gezondheidsprobleem, aangetoond. Zelfs de maskers die de wielrenners van het Amerikaanse Olympische team op de Olympische Spelen van 2008 in Peking droegen, hebben niet bewezen dat ze de opname van ultrafijne deeltjes verminderen. “In werkelijkheid”, vertrouwde Gilles Faravel van Res-pro toe, “beschermt [het fijnstofmasker] meer tegen geuren dan tegen microdeeltjes van diesel“.

Behalve het feit dat ze niet beschermen tegen de gevaarlijkste deeltjes, belemmert het masker ook een vlotte ademhaling tijdens het dragen. De gebruiker moet dieper ademen en neemt meer deeltjes op …

Bovendien zorgt het dragen van een dergelijk masker voor een negatief beeld van fietsen en suggereert het een gevaarlijke praktijk. Voor Luc Goffinet, beleidsmedewerker Wallonië van GRACQ asbl (Groupe de Recherches et d’Actions des Cyclistes au Quotidien), is “het debat over het dragen van een masker een vals debat, want het probleem is de luchtkwaliteit. We moeten dan ook handelen op het niveau van het milieu- en mobiliteitsbeleid.

Alternatieve oplossingen

Er zijn verschillende manieren voor fietsers om schonere lucht in te ademen. Rustig rijden en je route aanpassen zijn er al twee.

Rustig rijden

“Er zijn meer voordelen aan fietsen, zelfs in een verontreinigde omgeving, dan aan op je stoel blijven zitten”, verklaart Dr. Patrick Le May, arts bij de CIAMT (dienst voor arbeidsgeneeskunde). “Het ontwikkelt hart-, ademhalings- en spiercapaciteiten”. Geen paniek dus. Bovendien zijn er een aantal tips om de effecten van luchtverontreiniging op onze gezondheid te beperken: fiets rustig om hyperventilatie te voorkomen en adem door de neus (de slijmvliezen fungeren als filter).

Pas je route aan

Fietsers en automobilisten worden aan dezelfde mate van vervuiling blootgesteld. Maar fietsers ademen meer deeltjes in, omdat dat ze in het verkeer sneller en dieper ademen. Verschillende studies hebben aangetoond dat fietsen op fietspaden die verder weg van het verkeer liggen, het gehalte aan ingeademde deeltjes vermindert (Science for Environment Policy, 2014). Er werd zelfs een gedetailleerde kaart van de luchtkwaliteit in Antwerpen ontwikkeld: onderzoekers doorkruisten de stad en analyseerden de fijnstofgehaltes op verschillende plaatsen.

Het gunstige effect van de verplaatsing van de stroom van auto’s weerspiegelt zich nu al in de fietsvoorzieningen (in volgorde van voorkeur: fietspaden, bus/taxistroken, wegmarkeringen). Een studie uit 2009 van Airparif toont aan dat de blootstelling aan vervuiling voor fietsers op een gescheiden baan gemiddeld half zo hoog is als in het autoverkeer, en 30% lager op busbanen.

Hoewel het traject soms iets langer is, is de meest comfortabele route over de trage wegen en de RAVeL.

Ontdek onze routes